از اندیشه در باره‌ی هم
تا اندیشیدن با هم

بروز بن‌بست‌ها و گسست‌های سیاسی و اجتماعی در منطقه‌ی پرآشوب ما، امکان‌سنجی و زمینه‌سازی برای ایجاد و استمرار فعالیت فکری در فضای نقاد و پیش‌رو را بیش از همیشه دشوار کرده است. به گواه تجربه‌های ناکام و ناتمام پیشین، فعالیت پایگاهی که تأمل‌ و تعاملات فکری پویا را فرای مرزهای سیاسی و هویتی در کانون فعالیت‌اش قرار دهد، تا این‌دم همواره به تعویق افتاده است. نویسندگان بام که متشکل از جمعی از مولفان و پژوهشگران مستقل رشته‌ها و میان‌رشته‌های علوم انسانی، با کارنامه‌ی آثار نظری، ادبی و هنری از افغانستان و ایران است، ضمن تشخیص این کاستی، برای تسهیل داد و سند فکری و پیمودن راهی پیش‌قدم شده‌اند که می‌بایست دهه‌ها پیش آغاز می‌شد. آن سال‌ها که هنوز پوپولیسم، ناسیونالیسم و فاشیسم در دو سوی این مرزهای سیاسی، دیوار حاشای خود و حسرت ما را تا این آستانه بلند نبرده بود و هنوز مجراها و مفرهای بدیع و بدیل برای عینی اندیشیدن و مسئولانه زیستن را این‌چنین نیالوده بود.

اکنون دیرزمانی‌ است که از برکت سلطه‌ی نیروهای راست و سازوکار تبلیغ و توجیه آن، امکان اندیشه‌ی آزاد به‌محاق رفته، بی‌اعتمادی، سرخوردگی و فروماندگی عمومیت یافته و نیروهای اجتماعی صرف‌نظر از بالقوگی‌ ذیل دو قطبی‌ها و هویت‌های تقلیل‌گرایانه و تک‌بعدی در متنی «مهمان» و «میزبان»، در مناسباتی «خودی» و «بیگانه»، در بستری «افغانی» و «ایرانی»، در ساختاری «شهروند» و «ناشهروند» و در زمینه‌ای «انسان» و «مادون انسان» تفکیک شده است. در یک کلام، استقرار قدرت‌‌ مطلقه و «خشونت معرفتی» ذیل آن از سویی و امتناع از اندیشه و انحطاط فکری ذیل جریان اصلی روشنفکری دو جغرافیای سیاسی افغانستان و ایران کنونی از سوی دیگر، شرایطی را رقم زده که ابعاد متکثر بحران انسانی جاری را بیش از هر زمانی نمایان و عریان ساخته است.

ایده‌ی بام، پیرو ادراک و اراده‌ی داوطلبانه و روشنگرانه‌ی جمعی معدود برای ترسیم افق و تبیین بنیان‌های اندیشه‌ی رهایی‌بخش رقم خورده است. بام، بلندایی برای دیدن و بلند اندیشیدن است. موقعیتی در آستانه و بینامتنی تا فرصت و فرازی را برای نظاره‌کردن، شناختن، بازیافتن و به‌اشتراک‌گذاشتن حقیقت در باره‌ی سرشت و سرنوشت جمعی میسر سازد. بام در یک کلام، محملی برای بازشناسی اراده و اندیشه‌ی معطوف به خیر به‌مثابه‌ی یک ضرورت تاریخی‌ است؛ مجالی‌ که مولف و مخاطب بتواند بدون نفوذ سویه‌ها و سوگیری‌های متعارف و بری از سازوکار سلسله‌مراتبی قدرت به وجوه متکثر حقیقت در متن مشخص تاریخی‌اش نزدیک شود.

بام، فضایی برای تمرین هم‌ارزی و برقراری پیوندی ارگانیک و افقی میان مولف و مخاطب است که شانه‌به‌شانه‌ی هم از منظرگاه‌های مشترک به حقیقت بنگرند؛ زیر بار استخوان‌خردکُن «سیاست در زمین سخت واقعیت» با پرسش‌گری بر فراز ته‌مانده‌های خرد و مسئولیت بایستند و رگه‌ها و رشته‌‌های حقیقت را در متن واقعیت‌های تلخ و تکان‌دهنده‌ی روزمره بیابند و پاس بدارند. بام، کوتاهه‌ای از نام کامل بنگاه اطلاع‌رسانی مردم است.

نام بام در زبان فارسی عمدتا در دو معنا به‌کار بسته می‌شود: موقعیت مرتفع در بلندای خانه یا عمارت و بام در برابر شام و به‌معنای بامداد که اشاره‌ای به صبح، سپیده‌دم و آغاز روز نو است. انتخاب نام بام، در هر دو معنا، چه به‌معنای بلندا و چه صبح‌گاه، مراد و محتوای کار و فعالیت این پایگاه را که ارائه‌ی چشم‌انداز نو از رهگذر ارتقای اطلاعات به آگاهی است، منتقل می‌کند.