مقدمه

ایده‌ی ایجاد ژورنال بام، در امتداد مطالعات متمرکزی رقم خورده است که با درک مسئولانه و مستقلانه از فضا و فرصت‌های بومی و بیرونی، چگونگی اثرگذاری فعالیت‌های منسجم چندرسانه‌ای را پوشش می‌دهد. اکنون نقش آگاهی در ایجاد تغییرات اجتماعی پایدار، کمک به گذار از بحران و بهبود کیفیت زندگی از رهگذر بهبود کیفیت تفکر بر کمتر کسی پوشیده است. در مطالعات روانشناسی اجتماعی، به‌تکرار از نقش آگاهی‌افزایی در تغییرات الگوها و رفتارهای اجتماعی و توسعه‌ی پایدار نام برده شده است. بر اساس یافته‌های این مطالعات، بخشی از بحران‌های اجتماعی در کنار تأثیرپذیری از بن‌بست‌های سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی، به بسترهای فرهنگی و الگوهای رفتاری غالب در جوامع مرتبط است.

فلسفه

مطالعات انجام‌شده در باره‌ی افغانستان در بازه‌-زمانی دو دهه‌ی پسین نشان می‌دهد که به‌رغم کلیشه‌ی موجود مبنی بر استثنایی‌پنداشتن وضعیت افغانستان، ساختار پیچیده‌ی اجتماعی آن دچار دگرگونی‌های متکثری شده است. در این دو دهه، گردش اطلاعات آزاد، الگوهای فکری و به‌تبع دانش رفتاری نوینی خلق کرده که زمینه‌ی بازشناسی ضرورت‌های تازه در مناسبات عرفی و اجتماعی جامعه‌ی سنتی و توسه‌نیافته‌ی افغانستان معاصر را به‌میان آورده است. هرچند این تغییرات در مناسبات مرکز/حاشیه‌محور محصول مستقیم فضای باز نسبی سیاسی و فکری ایجاد شده نیست، اما در مواردی چون ظهور جنبش‌های اجتماعی پیش‌رو، گفتمان برابر‌ی‌طلبی اجتماعی، آزادی‌های مدنی و حقوق اساسی و شهروندی گروه‌های اقلیت‌ در سیاق خود بی‌سابقه بوده است.

با این تجربه، در ژورنال بام، تمرکز ما هرچه بیشتر بر دموکراتیزه کردن و عمومیت بخشیدن به آن دسته از منابع آگاهی‌‌ست که از پوشش و پردازش آن در رسانه‌های جریان اصلی به‌دلیل سیاست‌گذاری‌ها و اولویت‌های مشخص چشم‌پوشی شده است. مشیء ما در بام ضمن بازبینی و بازشناسی این فقدان، معاصر کردن (بروزرسانی) دانش اجتماعی و نور افکندن بر واقعیت، ضرورت‌، پیچیدگی‌ و تکثر گروه‌های اجتماعی اقلیت در جامعه‌ی افغانستان است. بام، امکانی برای دیدن، شناختن و به‌بیان‌ رساندن مسائل و مفاهیم علوم اجتماعی از لنز سوژه‌های انسانی گروه‌های در پیرامون و واقعیت‌های متنوع و زیسته‌ی آنان است.

مأموریت و اهداف

• توسعه‌ی آگاهی فردی و گروهی در باره‌ی مسائل اجتماعی مرتبط با سرنوشت جمعی
• ارتقای ظرفیت و ذهنیت گروه‌های اجتماعی در پیرامون چون زنان، جامعه‌ی دارای معلولیت و جامعه‌ی کوئیر
• بروزرسانی و بومی‌سازی منابع آگاهی مرتبط با توسعه‌ و تغییرات پایدار اجتماعی از جمله بازنمایی مسائل مرتبط با اقلیم، سلامت و بهداشت روان، حقوق شهروندی، آزادی‌های مدنی، برابری و رواداری
• فراهم‌سازی بستری امن، خلاق، تعاملی، مشارکتی و پیش‌رو در حوزه‌ی تولید و توزیع محتوای چندرسانه‌ای
• تولید محتوا در قالب کارگاره‌ها و بسته‌های آموزشی و آگاهی عامه در باره‌ی اشکال متکثر خشونت از جمله خشونت جنسی و جنسیتی
• پشتیبانی از نیروی مولد بومی با تسهیل و تخصیص مشوق‌ها و منابع حمایتی جریان‌ها و حلقات هم‌سو

تمهیدات و کارشیوه‌ها

شبکه‌های ارتباط جمعی و فناوری ارتباطی مرزهای جغرافیایی و محدودیت‌های سنتی دسترسی به مخاطب و محتوا را محو کرده است. افغانستان از جوان‌ترین جمعیت‌های منطقه و جهان است و با وجود تمام محدودیت‌های سیاسی، موانع ساختاری و محرومیت‌های جنسیتی، این شبکه‌ها کماکان اصلی‌ترین منابع ارتباط جمعی در میان جوانان به‌‌شمار می‌روند. بام با درک اهمیت و قدرت این پلتفرم‌ها، مصمم است که در امر تولید محتوا – در فرم و ساختار- نوآوری و دگرگونی ایجاد کند. در این مسیر، موارد ذیل ابزار اصلی بام در تحقق این مهم خواهد بود:

• کاربست ادبیات و آرای اجتماعی روز و مأنوس در ارائه‌ی محتوا
• کاربست شیوه‌های مشارکتی و تعاملی در ارائه‌ی محتوا و اجرای برنامه‌ها
• کاربست بروزترین شیوه‌های تولید و طراحی محتوا در شبکه‌های اجتماعی
• کاربست ضوابط و اصول پایه‌ای در فعالیت مبتنی بر شفافیت‌ و پشتیبانی از حقوق اساسی افراد و گروه‌های هدف

چشم‌انداز

بی‌شک تحقق موارد یاد شده قابل تقلیل به‌ دامنه‌ی فعالیت‌های بام و در بازه-زمانی کوتاه و میان‌مدت نیست. چشم‌انداز بام، ارتقای آموزش به آگاهی و سپس به‌سوی اراده‌ی درونی و جمعی‌ای است که به‌مدد مشارکت گروه‌های هدف در روند تمرین و تحقق تغییرات اجتماعی میسر می‌شود. از این‌سبب، استمرار کلید‌واژه‌ی ما و اعتماد زمین اجرای برنامه‌های ما در بام است که در چشم‌اندازی تاریخی هم‌زمان اجرایی و مشاهده‌پذیر خواهد شد. بام مصمم است که در بازه-زمانی حداقل سه‌ تا پنج ساله اولویت را بر تولید و تکثیر منابع آموزشی به‌زبان‌های بومی و تمرین برای آموزش نیروی انسانی بومی گذاشته و در مرحله‌ی پس از آن امکان‌های گسترش فعالیت خود را در سطح زبان‌های دیگر نیز ارتقا ببخشد.